Oudhedenmuseum sluit vanwege 14 jaar durende facelift
Een van de belangrijkste toeristische trekpleisters van Berlijn, het Pergamonmuseum en zijn collectie antiquiteiten van wereldklasse, zal deze maand sluiten voor een restauratie van top tot teen die pas in 2037 voltooid zal zijn.
Het instituut op het door UNESCO beschermde Museumeiland van de Duitse hoofdstad herbergt schatten, waaronder het Grote Altaar van Pergamon, gebouwd in de tweede eeuw voor Christus, de 2600 jaar oude Ishtarpoort van Babylon en een enorme millennium-omspannende collectie islamitische kunst.
Het museum, dat in 1930 werd geopend en vernoemd is naar het oud-Griekse meesterwerk, trekt meer dan een miljoen bezoekers per jaar wanneer alle tentoonstellingen toegankelijk zijn.
De naderende 14-jarige sluiting die op 23 oktober ingaat, heeft ertoe geleid dat zowel Berlijners als toeristen zich haasten om nog een laatste glimp op te vangen.
Gudrun von Wysiecki, die opgroeide aan de westkant van de Berlijnse Muur, zei dat ze het communistische oosten begon over te steken toen het in de jaren zeventig mogelijk werd om alleen maar het Pergamonmuseum te bezoeken.
“Ik heb altijd van deze plek gehouden. Het voor het eerst zien was een absolute openbaring”, vertelde de 75-jarige gepensioneerde leraar aan AFP, staande in de schaduw van de oude Romeinse marktpoort van Miletus.
“We hadden het geluk dat we deze week een aantal van de laatste kaartjes konden bemachtigen. Wie weet of ik op mijn leeftijd nog leef voor de heropening.”
Duitse archeologen ontdekten de ruïnes van het Pergamonaltaar tussen 1878 en 1886 en stuurden ze terug naar Berlijn op basis van een overeenkomst tussen de Duitse regering en het Ottomaanse Rijk, volgens de beweringen van Duitse functionarissen. De wederopbouw duurde tot 1902.
Türkiye voert sinds de jaren negentig een intensieve diplomatieke inspanning voor de teruggave van het altaar, dat tot Anatolisch grondgebied behoort. Het Ministerie van Cultuur en Toerisme heeft uitgebreide archiefstudies uitgevoerd. Ondanks Türkiye’s aandringende verzoek om teruggave van het altaar blijft Duitsland echter zwijgen.
Het tempelachtige museumgebouw werd gebouwd om het sierlijke altaar en de Ishtarpoort, met de spectaculaire leeuwenreliëfs van de Processieweg, tot het meest dramatische effect te laten zien.
De tand des tijds en het enorme gewicht van de collecties, die op een poreuze rivierbedding uit de ijstijd rusten, hebben er echter voor gezorgd dat het museum afbrokkelt.
Het stabiliseren en versterken van de meer dan eeuwenoude ondergrondse betonnen funderingen is een enorme opgave, die de buitengewone duur en de geschatte kosten van de renovatie van 1,5 miljard euro helpt verklaren.
Slijtage door de decennia heen, gecombineerd met blijvende schade uit de Tweede Wereldoorlog, heeft geleid tot lekkages als het regent, zegt Barbara Helwing, directeur van het Ancient Near East Museum dat in het gebouw is gehuisvest.
Ze zei dat de reparaties “dringend noodzakelijk” waren om de kostbare collecties te beschermen en de veiligheid van bezoekers te garanderen.
“Het gebouw is in zeer slechte staat en het zinkt, daarom zijn we niet alleen verdrietig dat het zo lang gesloten is”, zei ze.
Critici hebben echter de oogverblindende kosten van de make-over aangevallen en het feit dat de plannen, afgezien van een paar zonnepanelen, geen “groene” revisie omvatten.
“Het volledig gerenoveerde Pergamonmuseum zal, wanneer het in 2037 wordt geopend, in termen van klimaattechnologie en energie een gebouw zijn uit het verleden van fossiele brandstoffen”, schreef architectuurcriticus Nikolaus Bernau in het weekblad Die Zeit.
Restitutie eisen
Cultuurexperts zeggen ook dat de claims voor de Pergamon-bezittingen kunnen toenemen als er vooruitgang wordt geboekt in het restitutiedebat en dat meer westerse landen de rechtmatige eigenaren van hun collecties in het buitenland erkennen.
Zeynep Boz, een archeoloog bij het Turkse Ministerie van Cultuur, vertelde vorige maand aan de krant Tagesspiegel dat het altaar zou moeten terugkeren naar het ‘zonlicht van Pergamon’ in het noordwesten van Türkiye.
De noordvleugel was in 2012 al gesloten wegens renovatiewerkzaamheden als onderdeel van een ‘masterplan’ van het Museumeiland om de vijf gebouwen geschikt te maken voor de 21e eeuw en verbonden met een ondergrondse ‘archeologische promenade’.
Het altaar verdween in 2014 achter de steigers. Als alles volgens plan verloopt, zal het in 2027 als eerste heropenen.
Duizenden kunstvoorwerpen – sculpturen, urnen, tapijten en tabletten – moeten nu uit hun vitrines worden gehaald, ingepakt en naar pakhuizen worden gebracht, terwijl een select aantal aan andere instellingen zal worden uitgeleend, een proces dat alleen al een jaar zal duren, aldus Helwing.
De grootste monumenten, zoals de Ishtarpoort, zullen blijven staan terwijl de arbeiders hun intrek nemen, beschermd door bekleding tot hun grote heropening.
