Voor zonsopgang in de Vaticaanse Musea ontsluit de sleutelbewaarder de geschiedenis
Het is nog donker buiten als Gianni Crea met een zware sleutelring in zijn hand de imposante toegangsdeur van de Vaticaanse Musea openduwt.
Al snel beweegt hij zich door de verlaten gangen om de deuren te openen van enkele van de meest bezochte galerijen ter wereld.
“Er zijn precies 2.797 sleutels… Van elke sleutel zijn er één tot vijf exemplaren, dus we hebben er meer dan 10.000”, zegt de 51-jarige Romein, die elk slot uit zijn hoofd kent.
Van de wenteltrap van Bramante tot de Kaartengalerij, het silhouet van Crea baant zich een weg door de musea, tussen marmeren sculpturen, Romeinse oudheden en schilderijen uit de Renaissance.
Over een paar uur zullen duizenden toeristen de 1.400 kamers van de musea binnendringen. Maar vóór zonsopgang verstoort alleen het gerinkel van een metalen sleutelhanger de stilte van de verduisterde zalen met meesterwerken van Raphael, Leonardo da Vinci of Caravaggio.
“Elk hoekje en gaatje is een stukje geschiedenis”, zegt Crea, gekleed in pak en stropdas, terwijl hij de werken verlicht met zijn zaklamp.
Om de zeven kilometer lange route zowel ’s ochtends als ’s avonds af te leggen, houdt hij toezicht op een team van tien ‘clavigeri’ of ‘sleutelbewaarders’.
“De musea zijn verdeeld in vier zones, dus elke clavigero opent tussen de 60 en 75 deuren, dus in totaal meer dan 270 deuren per dag”, legt hij uit.
Na 25 jaar is de geschiedenisliefhebber nog steeds verbaasd over zijn werk: “Er valt altijd iets te leren.”
VIP-rondleiding
Tussen de massa sleutels die aan een dikke stalen ring zijn bevestigd, vallen bepaalde voorbeelden op. De oudste, daterend uit 1771 en opening van het Pio Clementino Museum, meet ongeveer vijftien centimeter (vijf inch).
Anderen zijn voorzien van een geel label: deze worden tijdens het conclaaf gebruikt om de deuren op slot te doen die leiden naar de kamers waar de kardinalen bijeenkomen om de paus te kiezen.
Maar het kostbaarste is de enige zonder nummer. Het geeft toegang tot de beroemde Sixtijnse Kapel en het gewelf versierd met fresco’s van Michelangelo.
Volgens een strikt protocol wordt het elke avond in een verzegelde envelop geplaatst en bewaard in een kluis, die zelf beschermd is in een smalle kamer met een versterkte deur, naast een officiële foto van paus Franciscus.
De laatste jaren is Crea’s ochtendrondleiding minder eenzaam geworden: met een VIP-ticket kunnen kleine groepen van maximaal 20 bezoekers hem vergezellen en genieten van de musea in hun zeldzame, rustige staat.
“Ik zei tegen mezelf: er komt nooit iemand om 5 uur ’s ochtends. Maar het was een briljant idee”, vertelt hij enthousiast.
Het huis van paus
De tour begint in een ruime gelakte houten lift en eindigt met een uniek panorama op de Eeuwige Stad en het weelderige groen van de Vaticaanse tuinen, met op de top de koepel van de Sint-Pietersbasiliek.
Maar het hoogtepunt is het zien van de Sixtijnse Kapel, een juweel van kunst en architectuur, zonder hordes bezoekers en hun lawaai.
Er heerst stilte, waarbij de gasten ‘alle werken alleen en in alle rust kunnen aanschouwen’, zegt Crea.
Met de hulp van een pastoor werd Crea in 1998 aangenomen, destijds slechts een van de drie sleutelbewaarders.
“In het begin was het mijn taak alleen maar om te openen en te sluiten”, herinnert hij zich.
Later begon Crea verschillende talen te studeren – Engels, Spaans, Frans – en ontwikkelde hij zijn kennis van de kunstgeschiedenis.
“Dit zijn eigenlijk onze roots, en daar ben ik heel blij mee.”
Hij heeft onder drie pausen gewerkt – Johannes Paulus II, Benedictus XVI en nu Franciscus – maar moet de huidige Argentijnse paus nog een privérondleiding geven.
“Dit is zijn thuis, dus hij kan komen wanneer hij wil”, zegt Crea.
