Maart komt binnen als een leeuw

Het gebeurde opnieuw. Het sneeuwde als winter op de dag dat het de lente zou vieren. Wat we vroeger als abnormaal beschouwden, zou nu wel eens het nieuwe normaal kunnen zijn. Op een normale 21 maart verwacht je dat je de velden en tuinen in gaat om de komst van de lente te vieren. Nowruz, of Nevruz in het Turks, is tenslotte het grootste lentefestival in een uitgestrekt gebied dat zich uitstrekt van Azië tot Anatolië en de Balkan. Letterlijk betekent het de nieuwe dag, het betekent de nieuwe dag van het komende nieuwe jaar dat bloeit met de lente.

Dit jaar, net toen ik bereid was naar buiten te gaan om de lentelucht te voelen, werd ik wakker en zag dat onze tuin in Ankara weer wit bedekt was. Dat voelde best ongemakkelijk aangezien ik ook op het punt stond mijn jaarlijkse Nevruz-artikel te schrijven. En toen herinnerde Facebook me eraan dat ik 13 jaar geleden, op 23 maart, foto's deelde van de tuin, opnieuw bedekt met sneeuw. En toen ik terugkeek, hier in deze krant van 24 maart 2021, was de voorpaginanieuws getiteld: “Onverwachte sneeuwval treft de metropolen van Turkije.” Het lijkt erop dat dergelijke lentesneeuwval de afgelopen jaren herhaaldelijk voorkomt, wat aangeeft dat een dergelijke sneeuwval eind maart misschien niet zo onverwacht is als men denkt. Eigenlijk hebben we allemaal een gezegde voor de zogenaamde “onverwachte” bevriezing van de maand maart. In het Turks zeggen we: ‘Mart kapıdan baktırır, kazma kürek yaktırır’, wat betekent dat maart zo ijskoud is dat je de deur uit gluurt en je zelfs het hout doet verbranden, een houweel en een schep hanteert. Dat zou echt het geval kunnen zijn in het afgelegen afgelegen Anatolië. In het Engels wordt precies hetzelfde gezegde op een meer poëtische manier uitgedrukt: March Comes in Like a Lion! Het gaat echter verder als “… het gaat eruit als een lammetje.” Het lijkt erop dat het nu andersom is, begin maart is binnen als een lammetje, met de lente in de lucht, en later verandert het in een angstaanjagende leeuw, die mensen doet huiveren.

In de continentale klimaatzone die zich uitstrekt van Azië tot Europa, waar vier seizoenen in volle gang zijn, is de komst van de lente in alle opzichten een vreugdevolle gebeurtenis. Hoewel het grootste deel van het land nog steeds onder de sneeuw ligt, is de komst van de lente toch de moeite waard om te vieren. De natuur komt tot leven naarmate de dagen langer worden. Het landschap wordt weelderig en groen, bomen ontspruiten met knoppen. De lente-equinox is een reden voor festiviteiten in alle culturen, en voorjaarsvakanties worden gevierd met speciaal voedsel. De lente betekent de geboorte van lammetjes, de overvloed aan melk voor de dieren en een plotselinge toename van het leggen van eieren door kippen. Dit is wellicht de reden waarom eieren een hoofdrol spelen bij lentefestivals. Eieren symboliseren de wedergeboorte van het leven in alle culturen en religies. Van Nowruz tot Pasen worden tijdens alle lentefestivals met vreugde geverfde, gekookte eieren gegooid.

Vanaf volgende week vieren ook christenen Pasen. Voor de westerse wereld begint Pasen dit jaar op 31 maart, terwijl de orthodoxen het vieren op 5 mei, wat rond de tijd van Hıdrellez valt, een ander groot lentefeest in Türkiye en de Balkan. Prachtig geverfde eieren, eivormige snoepjes, chocolaatjes en speciale paaskoekjes zijn al begonnen met het versieren van de ramen van bakkerijen. De overeenkomsten tussen Pasen en Noroez zijn verrassend. Het ei is niet het enige gemeenschappelijke symbool. Tijdens Nowruz, vooral in Centraal-Aziatische landen, zijn gevlochten broden, vergelijkbaar met paasbrood, heel gebruikelijk. Sommige landen en regio's ontkiemen tarwe voor Pasen, net zoals dat in Noroez wordt gedaan, en er staan ​​altijd nieuwe groenten op de Noroez-tafel, als je je ooit afvraagt ​​waarom spinazie zo gebruikelijk is op Paas- en Pesah-feesten. In feite zijn al deze tradities voortgekomen uit oude sjamanistische en heidense culturen die seizoenen en de agrarische kalender vierden, en uiteindelijk met de culturele interactie door de eeuwen heen, werden deze tradities van generatie op generatie doorgegeven. Nowruz dateert uit de 7e eeuw voor Christus en wordt verondersteld een van de heiligste dagen van de oude Zoroastrische kalender te markeren. Pasen wordt gevierd als de wedergeboorte van de gekruisigde Jezus Christus. In essentie is het de wedergeboorte van de natuur zelf, het ontwaken van de natuur.

Nowruz is uitgebreid met de sociale, religieuze en culturele invloeden van verschillende geografische gebieden. De vieringen, tradities en rituelen van Nowruz zijn in 2009 opgenomen op de lijst van immaterieel cultureel erfgoed van UNESCO. Aanvankelijk stonden er zeven landen op de lijst, waaronder Azerbeidzjan, India, Iran, Kirgizië, Kirgizië, Oezbekistan en Pakistan. Veel andere landen wilden echter niet van de lijst worden verwijderd en meldden zich aan voor opname, waarbij ze beweerden dat Nowruz ook een belangrijke tijd was in hun eigen cultuur. In 2016 waren Afghanistan, Irak, Kazachstan, Tadzjikistan en Turkmenistan ook inbegrepen, en dit jaar staat ook Mongolië op het punt zich aan te sluiten.

Hoewel de tradities en gebruiken van Noroez van land tot land verschillen, zijn er veel gemeenschappelijke kenmerken. In veel landen wordt Noroez niet voor één dag gevierd, maar voor een week, en net als in het geval van Iran kan het zelfs over weken worden verspreid, met vooraf een voorjaarsschoonmaak. De voorjaarsschoonmaak is in alle culturen een must, huizen worden van boven tot onder, van hoek tot hoek, schoongemaakt. Iedereen draagt ​​schone en indien mogelijk nieuwe kleding. Het dragen van wit is ook niet ongebruikelijk, of het dragen van een nieuwe witte hoofddoek voor vrouwen wordt in ieder geval als een geluk beschouwd. Mensen gaan het platteland op en springen over vuren en beken om van problemen af ​​te komen en zichzelf te zuiveren. Op veel plaatsen worden bundels gekiemde groene tarwekiemen versierd met de gedroogde vruchten en noten van het voorgaande jaar, om ruimte te maken voor de nieuwe vruchten van het nieuwe jaar. In Iran worden rode siervissen in een glazen schaal op tafel gezet omdat vissen symbool staan ​​voor vruchtbaarheid en overvloed. Zoals we kunnen zien, zijn de tradities die om overvloed vragen en het voedsel van het lentefestival, van Noroez tot Pasen, in veel culturen verrassend vergelijkbaar. Eigenlijk is wat gevierd wordt hoop; met de terugkeer van de lente in de wereld wordt de triomf van het goede over het kwade, het licht over de duisternis en de vreugde over het verdriet gevierd. Verrassend genoeg is één gemeenschappelijk symbool in alle culturen zeker het ei!

Recept van de week:

Dus, om de lente te vieren, gooien we een eiergerecht. Mijn favoriet aller tijden is “Çılbır”, beroemd als “Turkse eieren”, gepocheerde eieren in een knoflookyoghurtsaus met een flinke scheut zinderende, pittige paprikaboter. Pers een teentje knoflook met een halve theelepel zout, meng met een volle kop volle yoghurt tot het romig is. Laat staan ​​op kamertemperatuur. Breek een verse Ramadan-pide in hapklare stukjes en schik deze op een serveerschaal. Pocheer twee eieren per persoon gedurende drie minuten tot het eiwit gestold is, maar het gele nog vloeibaar is. Leg de eieren op de pide-brokjes en bedek ze met knoflookyoghurt. Verhit twee tot drie eetlepels boter met een flinke snuf paprikapoeder en chilivlokken. Net als het begint te schuimen, sprenkel je de eieren erover. Serveer terwijl het nog warm is.

Ei van de week:

Pasen is ook de tijd voor chocolade, of beter gezegd chocolade-eieren. Veel landen maken eivormige chocolaatjes voor paasvieringen. In landen als Italië en Spanje zijn deze chocolade-eieren erg belangrijk en kunnen ze zelfs een toonbeeld zijn van rivaliteit tussen banketbakkers. Chocolade-eieren zijn natuurlijk favoriet bij kinderen. Kleine eieren zijn verpakt in verguld papier, terwijl enorme eieren soms speelgoed bevatten en soms kleinere chocolade-eieren. Dit jaar heeft Eataly in Istanbul stijlvolle, sculpturale paaseieren gemaakt, dus het is de moeite waard om eens te gaan kijken.