Geweldige vibraties’ van Mark Rothko tijdens een blockbustershow
Gisteren opende in Parijs een enorme tentoonstelling met 115 werken van Mark Rothko. Zijn zoon zegt dat hij een ‘Europese ziel’ combineerde met ‘de vrijheid van Amerika’ en zo een icoon van de 20e-eeuwse kunst werd.
De show in de Louis Vuitton Foundation beslaat Rothko’s hele carrière, van de meer traditionele figuratieve afbeeldingen tot de enorme rechthoeken van sombere kleuren waarvoor hij het best herinnerd wordt.
Rothko’s verklaarde doel was om “de schilderkunst op hetzelfde niveau te brengen als muziek en poëzie”, zei zijn zoon Christopher Rothko, die hielp bij het samenstellen van de tentoonstelling en die een nieuwe verzameling essays schreef die daarmee samenviel.
“Mijn vader stierf toen ik zes was, maar we praatten veel over muziek”, vertelde hij voorafgaand aan de opening aan AFP.
“Hij sprak over Mozart, glimlachend met tranen in zijn ogen, en ik denk dat dit hetzelfde effect is bij zijn schilderijen”, voegde hij eraan toe.
Marcus Rothkovitch werd in 1903 geboren in een joods gezin in Daugavpils, toen bekend als Dvinsk, in het hedendaagse Letland – zijn familie emigreerde tien jaar later naar de Verenigde Staten.
Hij ontdekte zijn roeping vrij laat, in de jaren dertig, maar zijn vroege werken ademen al een donkere sfeer vol geïsoleerde en melancholische figuren.
Figuratieve kunst kwam niet vanzelf, “hij werd zich ervan bewust dat hij niet kon schilderen zonder het te verminken”, zei co-curator Suzanne Page, en tegen de jaren veertig hield hij zich bezig met het surrealisme.
Nieuwe taal
Zoals voor veel kunstenaars dwongen de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog en de Holocaust hem om op zoek te gaan naar een nieuwe taal in de kunst. En het was met de ‘Multiforms’ van eind jaren veertig dat zijn werk evolueerde naar abstracte vormen, die er in dit stadium uitzagen als felgekleurde inktvlekken, maar met de beroemde rechthoeken ertussen op de loer, wachtend om centraal te staan.
Hij vestigde zich in de jaren vijftig in zijn late stijl en bleef daar tot aan zijn dood in 1970 aan vasthouden: enorme, rafelige rechthoeken van ongelooflijke kleuren die op de een of andere manier ‘een grote vibratie’ afgeven, zoals Page het zegt.
Zeventig van deze werken worden tentoongesteld in de Louis Vuitton Foundation, die de enorme winsten van het luxemerk LVMH de laatste tijd heeft gesluisd naar een reeks blockbuster-shows, meest recentelijk een ongekende collectie van Jean-Paul Basquiat en Andy Warhol.
Rothko’s wisselende stemmingen zijn te zien, van de bloedrode en marrons van de ‘Seagram Murals’ tot de bijna monochrome ‘Blackforms’, tot een plotselinge uitbarsting van helderheid nadat hij een mild aneurysma had opgelopen die tot waarschuwingen van zijn arts leidde.
‘Zelfs in de lichtere schilderijen schuilt een innerlijke glans’, zei zijn zoon. “Hij geeft je alleen de suggestie van het idee. Je moet een groot deel van jezelf meenemen om met hem te kunnen communiceren.”
Jaren van zwaar drinken en een mislukte relatie eisten hun tol. Hij was 66 toen hij een overdosis barbituraten nam en een pols opensneed.
“Hij probeerde fundamentele menselijke emoties uit te drukken; tragedie, dood, extase”, aldus Page.
Het is er allemaal “als je de tijd en het risico neemt om in het schilderij te kijken en heel lang te kijken.”
