Egyptische vrouwelijke rappers strijden om een plek in de opkomende scene
De Egyptische rapper Dareen is een wervelwind van scherpe verzen en krullend haar op het podium, waardoor het publiek in Caïro overeind komt en een nieuw perspectief wordt geboden op de door mannen gedomineerde rapscene in Egypte.
Haar raps vloeien over eclectische beats, geïnspireerd door haar jeugd in Alexandrië, de kuststad waar veel van de grootste rapsterren van Egypte wonen, waaronder de enorm populaire Wegz, een mannelijke rapper die snel in opkomst is na een WK-optreden in Qatar in 2022.
In Alexandrië “maken we kunst, maar in Caïro is het een hele industrie”, vertelde Dareen, 21, aan AFP, terwijl haar felroze nagels uit de vingerloze leren handschoenen staken.
En de industrie is booming. In 2022 was Wegz de meest gestreamde Arabische artiest in het Midden-Oosten en Noord-Afrika op het muziekplatform Spotify.
“De impact van rap is te zien in onze hitlijsten, onze verzamelde data en in alle belangrijke culturele evenementen”, zegt Mark Abou Jaoude, Spotify's Head of Music voor het Midden-Oosten, Noord-Afrika en Zuid-Azië.
Vorig jaar behoorde 60 procent van de meest gestreamde Arabische artiesten op Spotify tot het hiphopgenre, waar ook rap onder valt.
“We zijn ook getuige van een toenemend aantal rapartiesten die door Europa en de Verenigde Staten toeren, wat dient als bewijs van hoe fans over de hele wereld, inclusief diasporagemeenschappen, zich verbinden met het genre”, zei Abou Jaoude.
Lange tijd had de Egyptische rap 'een undergroundstatus', aldus muziekonderzoeker Amr Abdelrahim. Maar nu schieten partyboten op de Nijl in Caïro met Wegz door de Egyptische hoofdstad, en krijgen rappers multinationale reclamedeals.
“De professionalisering van hun vak heeft invloed gehad op de manier waarop ze muziek maken en de verzen die ze schrijven, maar ook op hun dromen”, zegt Abdelrahim.
“Dit is de eerste generatie die ziet dat hun ouderen veel geld verdienen met rappen.”
En de vrouwelijke artiesten van het genre – al jaren uit de schijnwerpers – strijden om een stukje van dat succes.
Dareens eigen nummer Leila, waarin ze vertelt over haar teleurstelling over collega-artiesten, is bijna 180.000 keer bekeken op YouTube.
Hoewel de line-ups van Caïro steeds vaker vrouwelijke rappers bevatten die stijlvolle streetwear aantrekken voor levensgrote optredens, is er nog steeds een klassenkloof die ze moeten overbruggen.
Mannelijkheid, macht, geld
Ver verwijderd van de Afro-Amerikaanse arbeidersgemeenschappen waar rap een halve eeuw geleden werd geboren, bevinden de Egyptische versie en het publiek zich nog steeds “in de marge, omdat ze tot de midden- en hogere klasse behoren, terwijl 'Mahraganat' veel populairder is.” zei Abdelrahim.
Mahraganat, dat zeer populair is in Egypte, waar het bekend staat als ‘electro-shaabi’, is een muzikale afkorting geworden voor de expressie van Egyptische jongeren.
'Je hoeft alleen maar door Caïro te lopen' om het te horen, zei Abdelrahim.
In “alle tuk-tuks, alle winkels, wat je hoort” is Mahraganat, met zijn mix van gesynthetiseerde beats, traditionele instrumenten en botte teksten die mannelijkheid, macht en geld vieren.
Een gemakkelijke creatieve keuze voor de opkomende vrouwen in de rapwereld is om datzelfde machismo te imiteren, maar hun teksten lijken een breder net uit te werpen.
In haar nieuwste album 'Kawabes', of nachtmerries in het Arabisch, rapt Dareen over 'de depressies en stemmingswisselingen' die 'na scheidingen volgen'.
Ze stapt onder luid applaus van het podium en zegt dat ze over 'alles', ongecensureerd, wil praten, zelfs over haar meest kwetsbare momenten.
Maar rappen als vrouw is op meerdere fronten een zware strijd.
“Onze vrijheid opeisen als rappers is moeilijk, zowel vanuit onze families als vanuit de samenleving,” zei Dareen, eraan toevoegend dat de industrie “verre van vreedzaam” en hard voor vrouwen is.
“We worden niet serieus genomen, ze denken dat we geen problemen hebben terwijl het precies het tegenovergestelde is, vooral hier in Egypte, waar we gedwongen worden om te gaan met intimidatie en voortdurende obstakels.”
De conservatieve, diep patriarchale samenleving in Egypte zorgt ervoor dat de meeste vrouwen terugdeinzen voor beroepen die in de publieke belangstelling staan.
En in de machowereld van de rap, “om te evolueren, moet je dezelfde plaatsen bezoeken, om te integreren in de netwerken van artiesten en producers, een exclusief mannelijke wereld”, zei Abdelrahim.
Hoewel steeds meer vrouwen in de schijnwerpers van het genre staan, komen ze vooral uit de welgestelde lagen van de Egyptische samenleving.
Volgens Abdelrahim komen bijna alle vrouwelijke rappers uit de hogere klasse, waar meisjes en vrouwen over het algemeen meer vrijheid genieten met minder angst voor sociaal stigma.
“Je kunt meer sociale diversiteit zien in de mannelijke rapscene”, zei Abdelrahim, waar artiesten beledigingen afvuren op mensen uit een bevoorrechte opvoeding versus hun eigen arbeidersachtergrond.
Hun vrouwelijke tegenhangers balanceren intussen op een koord tussen de opschepperij van rap en de bescheidenheid die de samenleving eist, en omzeilen daarmee de seksualiteit van de Amerikaanse hiphop volledig.
“Het aannemen van een openlijk seksuele vrouwelijkheid” – zoals vrouwelijke rapsterren Cardi B of Megan Thee Stallion – “is niet mogelijk” als de artiesten gezien willen worden als respectwaardig, zei Abdelrahim.
“Omdat ze uiteindelijk worden beoordeeld door zowel de samenleving als hun families.”
