Duitse economie geteisterd door ‘perfecte storm’
Zwakkere exporten, kostbare energie en een haperende groene transitie vormen samen een ‘perfecte storm’ voor de Duitse economie, waardoor de coalitie van bondskanselier Olaf Scholz blijft kibbelen over de vraag hoe ze de koers moet veranderen.
De regering zal woensdag haar laatste economische prognoses voor 2024 onthullen, waarbij berichten in de media wijzen op een scherpe downgrade naar slechts 0,2 procent groei.
In haar najaarsprojecties verwachtte de regering nog steeds dat de productie met 1,3 procent zou toenemen.
Het land eindigde 2023 in een recessie, met een krimp van 0,3 procent, en de laatste gegevens suggereren dat er in het eerste kwartaal van 2024 opnieuw sprake zal zijn van een krimp.
Duitsland loopt ook het risico te maken te krijgen met een bloedeloze groei tot 2028 als er geen actie wordt ondernomen, aldus Duitse media.
De Duitse economie, de grootste van Europa en traditioneel een aanjager van de groei in de eurozone, wordt geteisterd door een ‘perfecte storm’, zei minister van Economie Robert Habeck eerder deze maand.
De situatie was “dramatisch slecht”, voegde hij eraan toe.
De eens zo machtige Duitse industriële sector is bijzonder hard getroffen door meerdere tegenwinden.
Nadat de sector voorheen afhankelijk was van goedkope Russische gasimporten, is de sector nog steeds aan het wankelen door de stijging van de energieprijzen als gevolg van de Russische invasie van Oekraïne.
De reeks renteverhogingen van de Europese Centrale Bank om de inflatie te beteugelen heeft de pijn verergerd, waardoor de vraag en de investeringen zijn getemperd.
De export is ingestort door de zwakkere handel met belangrijke markten zoals China, dat steeds meer zijn eigen goederen produceert. Geopolitieke spanningen, waaronder verstoringen van de scheepvaart in de Rode Zee, hebben de handelsproblemen vergroot.
De lang beloofde verschuiving naar een groenere economie, die grote publieke en private investeringen vergt, is op nieuwe hindernissen gestuit nadat een schokkende juridische uitspraak van vorig jaar de regering dwong een aantal van haar klimaatuitgavenplannen te heroverwegen.
Aantrekkelijke groene subsidies in de Verenigde Staten hebben al een aantal Duitse bedrijven weggelokt, die klagen over een gebrek aan prikkels van de regering van Scholz.
De Duitse chemiereuzen BASF en Bayer behoorden deze week tot de ongeveer zestig bedrijven die een gezamenlijke oproep deden aan de leiders van de Europese Unie om een “Europees industrieel akkoord” te sluiten om de sector uit het slop te helpen halen.
“Zonder een gericht industriebeleid dreigt Europa zelfs afhankelijk te worden van basisgoederen en chemicaliën. Europa kan het zich niet veroorloven dat dit gebeurt”, aldus de verklaring.
Schuldenrem rij
In een open brief afgelopen weekend drongen 18 federaties die de ‘Mittelstand’ van kleine en middelgrote bedrijven vertegenwoordigen, gezien als de ruggengraat van de Duitse economie, er bij politici op aan actie te ondernemen.
“Het is één minuut voor middernacht. Wat op het spel staat is niets minder dan de redding van de Duitse Mittelstand”, aldus het rapport.
Maar de drie partijen die Scholz’ coalitie van de sociaal-democraten vormen, de Groenen en de liberale FDP, zijn het oneens over de manier waarop ze moeten reageren.
Minister van Financiën Christian Lindner van de pro-business FDP wil de belastingdruk verlichten en de administratieve rompslomp voor bedrijven verminderen.
“Als we niets doen, zal Duitsland armer worden”, waarschuwde hij.
Een wetsontwerp dat de belastingen op bedrijven met ongeveer zeven miljard euro per jaar zou verlagen, zal woensdag worden goedgekeurd door de wetgevers, na maanden van gekibbel.
Maar minister van Economie Habeck, van ecoloog De Groenen, wil verder gaan.
Hij heeft opgeroepen tot een versoepeling van de grondwettelijk vastgelegde ‘schuldenrem’ van de regering, een zelfopgelegd plafond voor jaarlijkse leningen dat volgens critici de broodnodige uitgaven voor het moderniseren van de infrastructuur en het financieren van milieuvriendelijke projecten heeft belemmerd.
De spanningen over de rem liepen hoog op nadat een hooggerechtshof in november constateerde dat de regering de schuldenregel had overtreden door miljarden euro’s die bestemd waren voor pandemische steun over te maken naar een klimaatfonds, waardoor de begroting van Scholz in de war raakte.
Hoewel de sociaal-democraten van Scholz sindsdien hebben aangegeven bereid te zijn de regels aan te passen, blijft elke versoepeling van de schuldenrem een rode lijn voor de FDP.
De economische tegenwind heeft bijgedragen aan een scherpe daling van de steun voor de regering.
Plannen om de landbouwbrandstofsubsidies af te schaffen leidden vorige maand tot landelijke tractorprotesten, waarbij veel boeren hun ontevredenheid uitten over Scholz en zijn coalitiepartners.
FDP-secretaris-generaal Bijan Djir-Sarai heeft onlangs de toekomst van de coalitie in twijfel getrokken.
“Een economische ommekeer is noodzakelijk”, zei hij tegen de krant Bild. Of de coalitie in staat is de noodzakelijke veranderingen door te voeren zal “het beslissende punt in de komende weken en maanden” zijn, voegde hij eraan toe.
