‘Dieren hebben dorst’: stof en botten op het krimpende meer van Türkiye
Herder İbrahim Koç denkt met genegenheid terug aan zijn jeugd terwijl hij vee laat grazen op een dor veld dat ooit weelderig was met vegetatie aan de rand van het grootste meer van Türkiye.
Af en toe een struik markeert de plekken waar Lake Van zich heeft teruggetrokken na jaren van opwarming en droogte van de aarde.
“De dieren hebben dorst”, klaagde de 65-jarige.
“Er is geen water”, zei Koç, in navolging van de gevoelens van een groeiend aantal Turken die hebben gezien hoe hun bergen ijskappen verloren en hun waterreservoirs opdroogden.
Een weerkaart van Türkiye – een agrarische supermacht die zich uitstrekt van Bulgarije in het westen tot Iran in het oosten – laat zien dat een groot deel van het land lijdt onder langdurige droogte.
Door de krimpende kustlijnen komen meerbodems bloot te liggen die de lucht vervuilen met zout stof. Wetenschappers vrezen dat de problemen alleen maar erger kunnen worden.
“Ik denk dat dit onze goede dagen zijn”, vertelde Faruk Alaeddinoğlu, professor aan de Van Yüzüncü Yıl Universiteit, aan AFP.
“We zullen zien hoe het meer de komende jaren blijft krimpen.”
Lake Van beslaat ongeveer 3.700 vierkante kilometer en bereikt een maximale diepte van 450 meter.
De oppervlakte is de afgelopen jaren met ongeveer 1,5 procent gekrompen, zo blijkt uit metingen die Alaeddinoğlu afgelopen najaar heeft uitgevoerd.
“Dat is een verschrikkelijk grote hoeveelheid water voor een gebied van 3.700 vierkante kilometer”, zei hij.
In de wijk Çelebibağı aan de noordelijke oever van het meer is het water ongeveer vier kilometer gezakt.
Een lange wandeling langs de blootliggende bodem van het meer is bezaaid met vogelbotten, steile struiken en gedroogd vuil bedekt met natrium en andere mineralen.
“We lopen in een gebied dat ooit bedekt was met het water van het meer”, zegt Ali Kalçık, een plaatselijke milieuactivist.
‘Nu is het een dor land zonder levend wezen.’
De aanblik van oogverblindende flamingo’s die in de lucht dansen tegen de achtergrond van bergen, geeft de plek aan waar het meer eindelijk begint.
Alaeddinoğlu zei dat de omvang van het meer in het verleden is veranderd als gevolg van scheuren in de tektonische platen, waardoor Türkiye een van de meest actieve aardbevingsgebieden ter wereld is.
Maar hij wijt het aanhoudende waterverlies aan de stijgende temperaturen, die resulteren in ‘minder neerslag en overmatige verdamping’.
Bijna drie keer zoveel water van het meer verdampt dan er weer naar beneden komt in de vorm van regen, zei Alaeddinoğlu.
Het probleem is zo ernstig geworden dat ambtenaren er bij lokale boeren op aandringen geen gewassen te verbouwen die te veel water vereisen.
Dit betekent dat boer Kinyas Gezer het zich niet langer kan veroorloven suikerbieten te verbouwen, een bijzonder dorstige groente.
“Al mijn arbeid is voor niets geweest”, klaagde de 56-jarige, wijzend naar zijn verschrompelde abrikozen.
“Als het zo doorgaat, zullen we de landbouw opgeven. Het bedrijf is stervende.”
Het waterverlies legt ook vervuiling bloot, aldus Orhan Deniz, professor aan de Yüzüncü Yıl Universiteit, wiens campus aan de oever van het meer ligt.
“Grote stukken slijm vermengd met modder verspreiden een slechte geur en maken de menselijke vervuiling duidelijker”, zei hij.
“In de jaren negentig gingen we tijdens de lunchpauze zwemmen en gingen dan weer naar de universiteit”, zei hij terwijl hij vanuit zijn kantoor naar het meer staarde.
“Nu is het niet meer mogelijk om in het water te stappen, laat staan om erin te zwemmen”, zei hij.
‘Een vogelmoord’
Het meer is nog steeds populair bij toeristen en sommige lokale bewoners zwemmen langs de mooiere delen.
Van-gouverneur Ozan Balcı zei dat zijn kantoor 80 miljoen Turkse lira ($3 miljoen) heeft uitgegeven aan het opruimen van het meer.
“We doen ons best om het meer te beschermen vanwege het culturele erfgoed en de gemeenschappelijke herinnering van de mensen”, vertelde hij aan AFP.
In het kustplaatsje Adir zwommen sommige lokale bewoners en anderen picknickten onder een boom.
Maar dode meeuwen die niet ver van de vakantiegangers lagen, verraden de ecologische problemen waarmee het meer wordt geconfronteerd.
Experts zeggen dat de parelmoer, die de basis vormt van het dieet van de meeuwen, begin dit jaar is gemigreerd vanwege de droogte.
Omdat ze geen voedsel kregen, stierven de meeuwen eenvoudigweg van de honger.
“De overgebleven vogels hier hebben nog een week. Daarna zullen ze ook sterven”, zegt de lokale dorpeling Necmettin Nebioğlu (64).
“Vroeger volgden de meeuwen ons terwijl we aan het zwemmen waren. Kijk nu, het is een vogelmoord”, zei hij, wijzend naar een stapel karkassen op de kust.
