Toegewijde kunstenaars houden het oude ambacht van temari in leven
De tijd lijkt hier stil te staan. Vrouwen zitten in een kleine kring, stilletjes, nauwgezet patronen te borduren op ballen ter grootte van een sinaasappel, steekje voor steekje.
klasse=”cf”>
In het midden van de cirkel staat Eiko Araki, een meester in de Sanuki Kagari Temari, een traditioneel Japans ambacht dat al meer dan 1000 jaar wordt doorgegeven op het zuidwestelijke eiland Shikoku.
Elke bal, of “temari”, is een kunstwerk, met kleurrijke geometrische patronen met poëtische namen als “vuurvliegbloemen” en “gelaagde sterren”. Het duurt weken of maanden om een temaribal te maken. Sommige kosten honderden dollars (tienduizenden yen), hoewel andere veel goedkoper zijn.
Deze caleidoscopische ballen zijn niet om mee te gooien of te schoppen. Ze zijn bestemd om erfstukken te zijn, met gebeden voor gezondheid en goedheid. Ze zouden gekoesterd kunnen worden als een schilderij of een stuk beeldhouwwerk in een westers huis.
Het concept achter temari is een elegante, buitenaardse schoonheid, een onpraktische schoonheid die bovendien zeer arbeidsintensief is om te creëren.
“Uit het niets wordt iets zo moois geboren, dat vreugde brengt,” zegt Araki. “Ik wil dat men zich herinnert dat er prachtige dingen op deze wereld zijn die alleen met de hand gemaakt kunnen worden.”
klasse=”cf”>
De regio waar temari vandaan komt, was gunstig voor de katoenteelt. Het was warm en er viel weinig regen. De bolvormige creaties worden nog steeds van dit eenvoudige materiaal gemaakt.
In Araki’s studio, die tevens het hoofdkantoor is van Temari’s natuurbehoudsvereniging, zijn 140 tinten katoendraad te vinden, waaronder delicate roze en blauwe tinten, maar ook fellere kleuren en alle subtiele gradaties daartussenin.
De vrouwen verven ze met de hand, met behulp van planten, bloemen en andere natuurlijke ingrediënten, waaronder cochenille, een insect dat in cactussen leeft en een rode kleurstof produceert. De diepere tint indigo wordt steeds opnieuw geverfd om bijna zwart te worden. Geel en blauw worden gecombineerd om prachtige groene tinten te vormen. Sojasaus wordt toegevoegd om de tinten te verdiepen, een vleugje organische proteïne.
Buiten de studio hangen lussen van katoenen draad, tegenwoordig in verschillende tinten geel, in de schaduw te drogen.
Het maken en borduren van de ballen
Het moeizame proces begint met het maken van de basisbalvorm waarop het naaien wordt gedaan. Rijstkaf dat wordt gekookt en vervolgens wordt gedroogd, wordt in een stuk katoen geplaatst en vervolgens met draad omwikkeld, steeds opnieuw, totdat er bijna magisch een bal in je handen verschijnt. Dan begint het naaien.
De ballen zijn verrassend hard, dus elke steek vereist een geconcentreerde, bijna pijnlijke, duw. De motieven moeten precies en gelijkmatig zijn.
klasse=”cf”>
Elke bal heeft lijnen die het naaien begeleiden: één lijn loopt eromheen als de evenaar, en andere lijnen zigzaggen naar boven en beneden.
Een beroep doen op een nieuwe generatie
Tegenwoordig krijgt temari nieuwe erkenning, zowel onder Japanners als buitenlanders. Caroline Kennedy volgde lessen in het maken van ballen toen ze tien jaar geleden ambassadeur van de Verenigde Staten in Japan was.
Yoshie Nakamura, die in haar dutyfreewinkel op de luchthaven Haneda in Tokio Japanse handgemaakte kunst promoot, zegt dat ze temari daar verkoopt vanwege de ingewikkelde en delicate ontwerpen.
“Temari, dat vroeger alledaags was, wordt nu gebruikt voor interieurdecoratie”, zei ze.
klasse=”cf”>
“Ik heb echt het gevoel dat elke Sanuki Kagari Temari spreekt over een speciaal, uniek bestaan in de wereld.”
Araki heeft een aantal nieuwere ontwerpen bedacht die zowel modern als historisch aanvoelen. Ze probeert de ballen toegankelijker te maken voor het dagelijks leven — bijvoorbeeld als kerstboomversiering. Een band met een bungelende miniatuurbal is, hoewel vrij moeilijk te maken vanwege de grootte, betaalbaar voor ongeveer 1.500 yen ($10) per stuk.
Een andere uitvinding van Araki is een cluster van pastelballen die open en dicht gaan met kleine magneetjes. Vul het met zoetgeurende kruiden voor een soort aromatische diffuser.
Een traditie die van generatie op generatie wordt doorgegeven
Araki, een sierlijke vrouw die heel langzaam praat, haar hoofd schuin alsof ze altijd in gedachten is, reist vaak naar Tokio om les te geven. Maar meestal werkt en geeft ze les in haar studio, een verlaten kleuterschool met vervaagde blauwe verf en grote ramen met oude houten kozijnen.
Ze begon als metaalkunstenaar. De ouders van haar man waren temari-meesters die hard werkten om de kunstvorm nieuw leven in te blazen toen deze in de moderne tijd achteruitging en dreigde uit te sterven.
Ze waren stoïcijnse mensen, die haar zelden lof gaven en haar in plaats daarvan altijd uitscholden, herinnert ze zich. Het is een aanpak met harde liefde die gebruikelijk is bij het doorgeven van veel Japanse traditionele kunsten, van Kabuki-acteren tot hogaku-muziek, die een leven lang onbaatzuchtige toewijding vereisen.
Tegenwoordig zijn er nog maar enkele tientallen mensen, allemaal vrouwen, die de temariballen volgens de traditionele normen kunnen maken.
“Het meest uitdagende aspect is het opleiden van opvolgers. Het duurt doorgaans meer dan 10 jaar om ze op te leiden, dus je hebt mensen nodig die bereid zijn om het vak nog heel lang vol te houden,” aldus Araki.
“Wanneer mensen vreugde beginnen te voelen, samen met de moeilijkheden die gepaard gaan met het maken van temari, hebben ze de neiging om door te gaan.”
