Slow art: De meesterverlichter van Teheran
De Iraanse kunstenaar Mohammad Hossein Aghamiri werkt soms wel zes maanden lang heel zorgvuldig aan één ontwerp. Hij weet dat één scheve lijn zijn hele kunstwerk kan verpesten.
klasse=”cf”>
In het tijdperk van grafisch ontwerp op computerschermen met behulp van kunstmatige intelligentie (AI) biedt de eeuwenoude traditie van Perzische verlichting een tegengif tegen het overhaasten van het creatieve proces.
Met zijn fijne penseel brengt Aghamiri met uiterste precisie natuurlijke pigmenten aan op het papier, terwijl hij ingewikkelde bloemenpatronen, religieuze motieven en elegant vloeiende kalligrafie creëert.
De prachtige kunstwerken verfraaien al eeuwenlang literaire manuscripten, religieuze teksten en koninklijke edicten, maar ook vele zakelijke contracten en huwelijksakten.
Aghamiri, 51, is een van de ongeveer twaalf overgebleven Iraanse meesters van de eeuwenoude verlichtingskunst Tazhib, die vorig jaar op de lijst van immaterieel erfgoed van UNESCO werd geplaatst.
“Het is een heel uniek werk dat veel geduld en precisie vereist”, vertelde Aghamiri, een veteraan in het vak met meer dan 30 jaar ervaring, aan AFP in zijn studio in het centrum van Teheran.
“Het is niet voor iedereen toegankelijk.”
klasse=”cf”>
Tazhibs niet-figuratieve en geometrische versieringen sieren traditioneel de randen van heilige boeken en epische gedichten.
De kunstvorm dateert uit het Sassanidische tijdperk in het pre-islamitische Iran, maar bloeide op na de komst van de islam in de zevende eeuw, toen het afbeelden van mensen verboden werd.
Aghamiri zegt dat het hem vaak maanden kost om een ontwerp af te maken en dat één verkeerde streek die de symmetrische harmonie verstoort, hem kan dwingen opnieuw te beginnen.
Wereldwijde workshops online
Onlangs werkte hij aan een zogenaamd shamsa-ontwerp, een symbolische weergave van de zon, ongeveer 50 centimeter groot, met verweven abstracte, geometrische en florale patronen.
Hij zei dat hij het stuk meer dan vier maanden geleden was begonnen en dat hij het binnen zes weken wilde afmaken. Hij gebruikte daarbij natuurlijke pigmenten zoals lapis lazuli, saffraan, gouache en puur goud uit China.
“Goud heeft een zeer sterke visuele aantrekkingskracht,” zei Aghamiri. “Het is duur en het verhoogt de waargenomen waarde van het werk.”
Aghamiri komt uit een familie van kunstenaars en ambachtslieden met een rijke geschiedenis in Iraanse ambachtelijke tradities, waaronder kalligrafie, miniatuurschilderen en tapijtontwerp.
Zijn werk is tentoongesteld in musea in Iran en in nabijgelegen Arabische landen in de Golfregio, waar de belangstelling voor oosterse en islamitische kunst nog steeds groeit.
“Tachtig procent van mijn werken wordt in de regio verkocht, vooral in de Emiraten en Qatar”, zei hij, “en ook in Turkije.”
klasse=”cf”>
De laatste jaren heeft Aghamiri ook in het buitenland belangstelling gewekt en is zelfs begonnen met het online onderwijzen van de oude kunst aan studenten van over de hele wereld, met name uit de Verenigde Staten.
Hij hoopt binnenkort ook in Groot-Brittannië workshops te kunnen openen voor zijn vak, dat volgens hem fundamenteel verschilt van de Europese verlichtingskunst, die in de middeleeuwen floreerde.
Europese ontwerpen, zei hij, zijn meer figuratief en kunnen gezichten van mensen, dieren en landschappen afbeelden. Vaak illustreren ze ook Bijbelse taferelen.
UNESCO heeft de Perzische verlichtingskunst in december 2023 op verzoek van Iran, maar ook van Turkije, Azerbeidzjan en Oezbekistan, aangemerkt als immaterieel cultureel erfgoed van de mensheid.
klasse=”cf”>
“Twintig jaar geleden had ik niet veel hoop” voor de toekomst van de Perzische verlichting, zei Aghamiri. “Maar de zaken zijn veranderd en ik zie dat deze kunst steeds populairder wordt.”
