Iraniërs zoeken begeleiding bij de oude poëzie van Hafez
Iraniërs bezoeken het graf van de Perzische mystieke dichter Hafez, in Shiraz, waar hij leefde en stierf in de 14e eeuw en zijn bekende liefdesgedichten of “Ghazal” componeerde, in Shiraz op 12 mei 2024.
Waarzeggers, bekend als falgir, die Hafez interpreteren, zijn overal in Iran te vinden, maar vooral bij zijn tombe, te midden van rozentuinen in Shiraz, 800 kilometer ten zuiden van Teheran.
Wanneer Iraniërs zich zorgen maken over de grote levensvragen, zoeken velen naar antwoorden in de werken en wijsheden van de meest gerespecteerde dichter van Perzië, Hafez, soms met de hulp van een parkiet.
De gepensioneerde huisvrouw Mitra, 61, had vragen of haar zoon met de juiste vrouw trouwde, dus ging ze naar het graf van Irans geliefde 14e-eeuwse bard in de zuidelijke stad Shiraz.
Op zoek naar begeleiding bezocht ze daar een waarzegster, een van de velen die advies gaven met behulp van de verzamelde werken van Hafez, een boek met odes dat bekend staat als de Divan.
Nadat ze haar zorgen had gedeeld, keek Mitra angstig toe terwijl de waarzegster door het dikke boekblad bladerde, het op een willekeurige pagina opende en met zijn vinger naar één vers wees.
Hij las het voor en legde vervolgens de metaforen en mystieke inzichten ervan uit. Mitra's gezicht lichtte op: de boodschap was positief en er lag binnenlandse harmonie in het verschiet.
“Vandaag heb ik eindelijk het consultatiegesprek voor mijn zoon gedaan, omdat ik twijfelde of zijn huwelijk een goede beslissing was”, zei ze in de tuin van het mausoleum van Hafez.
Na het goedkeurende knikje voor haar schoondochter vanuit de eeuwenoude lyrische schatkamer van Iran, zei ze: “Ik heb eindelijk de hoop teruggevonden”.
Sommige Iraanse waarzeggers, bekend als falgir, bieden een speciale service aan om de selectie van het allerbelangrijkste Hafez-vers echt willekeurig te maken.
Vrolijke parkieten, bekend als 'liefdesvogels', springen over stapels kleurrijke enveloppen met zijn raadselachtige gedichten en kiezen er één uit met hun kleine snaveltjes.
Terwijl Hafez-toegewijden het mausoleum binnenstroomden om hun respect te betuigen, was een andere persoon die om advies vroeg Hamidah, een 44-jarige hoogleraar scheikunde.
“Ik vraag Hafez altijd om hulp en raadpleeg hem”, zei ze. “Ik kan dit niet verklaren met de wetten van de natuurkunde, maar het is een realiteit voor mij.”
Poëzie geniet een enorme populariteit in Iran, waar tijdloze verzen over liefde en spiritualiteit te vinden zijn, geweven in tapijten, gegraveerd in sieraden en versierd op straatreclameborden.
De natie is trots op haar meesters als Rumi, Saadi, Khayyam en Ferdowsi, die het epische Boek der Koningen schreven en daarmee het pre-islamitische erfgoed van Iran door middel van mythische verhalen en legenden in stand hielden.
“Zij zijn onze nationale figuren en de scheppers van onze cultuur”, zegt Farshad, een 41-jarige arts.
De poëzie uit het begin van de 20e eeuw gaf stem aan sociaal protest en kreeg te maken met censuur onder de voormalige monarchie, waaronder de werken van de dissidente dichters Ahmad Shamlou, Forough Farrokhzad en Simin Behbahani.
Maar geen enkele Iraanse dichter heeft zo een blijvende en universele aanbidding genoten als Hafez, en in de meeste huishoudens wordt een versleten exemplaar van zijn Divan-compendium aangetroffen.
Mensen uit alle lagen van de bevolking citeren regelmatig zijn lyrische wijsheden, meestal over de thema's liefde en wijn, en ironische interpretaties van de hypocrisie van heilige mannen.
Zijn poëzie wordt gereciteerd tijdens Noroez, het nieuwe jaar en andere vieringen zoals het winterzonnewendefestival.
“We beginnen het jaar met de gedichten van Hafez”, zegt Maryam Youssefi, een 46-jarige huisvrouw, voor advies over wat het “voor ons in petto heeft”.
Waarzeggers, bekend als falgir, die Hafez interpreteren, zijn overal in Iran te vinden, maar vooral bij zijn tombe, te midden van rozentuinen in Shiraz, 800 kilometer (500 mijl) ten zuiden van Teheran.
De traditie van Hafez-biblimantie, waarbij hij zijn oude wijsheden gebruikt voor waarzeggerij en begeleiding, staat bekend als Fal-e Hafez.
'Dubbelzinnig en veelzijdig'
Hafez leefde in een turbulent tijdperk in de geschiedenis van Perzië, en zijn contemplatieve verzen spraken vaak over pijn en menselijk lijden, maar ook over religieuze hypocrisie.
Zijn invloeden zijn tot ver buiten Iran terug te vinden in onder meer het werk van Johann Wolfgang von Goethe en Ralph Waldo Emerson.
Hafez is na de islamitische revolutie van 1979 een vereerd figuur gebleven, ook al hebben sommige vooraanstaande geestelijken hun afkeuring geuit over de Fal-e Hafez-traditie.
In de afgelopen jaren bekritiseerde iemand het omdat het in strijd was met de islamitische sharia-wetgeving en drong er bij de mensen op aan om “de waarzeggerij van Hafez niet te volgen”.
Niettemin blijven toegewijden massaal naar Shiraz stromen, en de poëzievoorleessessies van Hafez trekken nog steeds grote menigten, terwijl de gewoonte van waarzeggerij springlevend blijft.
Veel Iraniërs zweren erbij, terwijl anderen ‘de traditie in praktijk brengen zonder er echt in te geloven’, zegt Ahmad Akbarpour, een schrijver en dichter uit Shiraz.
Mostafa Eskandari, een 67-jarige waarzegster, zegt dat hij de poëzie van Hafez uit zijn hoofd heeft geleerd en deze al meer dan dertig jaar interpreteert.
“De gedichten van Hafez zijn dubbelzinnig en veelzijdig. Ze kunnen op verschillende manieren worden geïnterpreteerd”, zei hij.
Toch spreekt de oude meester iedereen individueel aan, zei Eskandari.
“Als duizend mensen elk een intentie stellen en samen het odesboek openslaan, krijgt ieder een ander antwoord.”
