Ballerina Alessandra Ferri betreedt betwistbaar de laatste fase in New York
Wanneer Alessandra Ferri, een van de meest gevierde ballerina’s van dit moment of ooit, op 28 juni het podium betreedt in het Metropolitan Opera House om Virginia Woolf te imiteren, dan is het logisch dat dit haar laatste optreden zal zijn.
klasse = “cf”>
Het is niet alleen dat ze nu 61 is, ook al danst ze voortreffelijk en deelt ze het podium met dansers die een derde van haar leeftijd zijn. Het is ook dat ze op het punt staat een spannend nieuw hoofdstuk te beginnen als artistiek directeur van het Weense Staatsballet, en van plan is zich “200%” aan deze taak te wijden.
Maar terug naar dat logische ding: het heeft niet zo’n grote rol gespeeld in Ferri’s nogal verbazingwekkende carrière.
Ze is immers al eerder met pensioen gegaan, in 2007, bij het American Ballet Theater, met fanfare en glinsterende confetti en talloze boeketten. De logica zou hebben gedicteerd dat ze met pensioen zou blijven, maar daar was ze in 2015, toen ze de Woolf-rol creëerde in Wayne McGregors “Woolf Works”, die ze deze week opnieuw speelt met ABT. En daar was ze in 2016 toen ze Juliet danste, haar kenmerkende rol, bij ABT voor een avond, waardoor een verliefde tiener op 53-jarige leeftijd geloofwaardig overkwam.
Het is dus begrijpelijk als Ferri, zelfs nu niet, “nooit meer” zal zeggen.
“Ik ga er niet over nadenken!” zei de danseres lachend (maar vastberaden) in een interview vorige week, terwijl ze een pauze nam tussen de repetities. “Ik bedoel, ik DENK wel dat dit het is, want ik weet wat er hierna komt.” Maar het leven, voegt ze toe, kan heel verrassend zijn.
klasse = “cf”>
Zoals die keer dat ze choreografe Martha Clarke op straat tegenkwam, zes jaar na haar pensionering, met het gevoel “dat ik miste wat ik liefhad.” Dat leidde tot een danstheaterstuk genaamd “Cheri” in het Signature Theater in New York, tegenover de soulvolle ABT-directeur Herman Cornejo.
Op een dag zat choreograaf Wayne McGregor van het Royal Ballet in Londen, waar Ferri haar carrière begon, in het publiek. Hij was gearriveerd met een groot voorstel voor een nieuw ballet dat hij aan het opzetten was. ‘Wil je alsjeblieft mijn Virginia zijn?’ hij vroeg.
“Er is altijd een stemmetje in mij dat herkent wanneer ik iets moet doen,” zegt Ferri. Maar toch moest ze McGregor vragen: “Wayne, weet je echt hoe oud ik ben?”
“En hij zei ja, dat hij een danseres nodig had die de ziel van (Woolf) kan belichamen, haar essentie”, zegt Ferri. “Dus ik dacht: oké. Daarin kunnen we elkaar leiden.”
In een interview uitte McGregor zijn bewondering over de manier waarop Ferri, een kleine danseres, op zo’n moeiteloze manier emoties over een enorm operagebouw kan verspreiden.
klasse=”cf”>
“Het verbazingwekkende aan de grootste artiesten ter wereld, waar Alessandra er één van is, is dat ze het publiek naar zich toe halen en niet OUT hoeven te projecteren”, aldus McGregor. ‘Alessandra is klein, toch? Maar er is dit vermogen, dit magnetisme, om het publiek naar haar toe te kunnen brengen.”
Zowel danser als choreograaf merken ook op hoe zeldzaam het is dat klassiek ballet, een wereld van fladderende zwanen en sierlijke prinsessen, een volledig uitgewerkt vrouwelijk personage van een bepaalde leeftijd laat zien.
“Alessandra is ongeveer even oud als Virginia Woolf toen ze stierf,” merkt McGregor op (de schrijfster nam zelfmoord door op 59-jarige leeftijd in een rivier te lopen). “We zijn zo gewend om dans te zien of te beschouwen als een spel voor jongeren. We zijn niet gewend om de kracht en expressiviteit van oudere lichamen te zien, die rollen vervullen die veel duidelijker onze manier van leven in een hedendaagse wereld weerspiegelen.” Ferri kan dat, zegt hij, en mensen reageren.
klasse=”cf”>
“Alessandra danst nog steeds zo mooi”, vult ABT-artistiek directeur Susan Jaffe aan, zelf voormalig ABT-directeur van dezelfde generatie. “Naast haar ongelooflijke dramatische vermogen, weet ze hoe ze het moment zo levend, zo elektrisch en zo authentiek kan maken. In zekere zin worden de bewegingen een soort uitgebreid gebaar van wat ze emotioneel doet.
Dat fenomeen was duidelijk tijdens een recente studiorepetitie. Veel jonge dansers daar hadden Ferri nog nooit in het echt ontmoet. Terwijl ze de sterfscène repeteerde, omringd, opgetild en gedragen door dansers die golven voorstelden, waren alle ogen gericht op Ferri’s Virginia en de gekwelde maar vastberaden blik in haar ogen. Aan het einde van haar duet met Cornejo ging ze liggen in de waterige dood. De zaal barstte uit in applaus.
Uiteraard klonk er dinsdag ook applaus door het operagebouw bij Ferri’s eerste van twee optredens, waarbij vaste balletbezoekers zich er terdege van bewust waren dat dit misschien wel de laatste keer zou zijn dat ze haar op spitzen zien.
Ferri zegt dat een van de redenen waarom ze van haar rol houdt, is dat ze haar lange verleden met zich mee kan brengen.
“Ik kan mezelf zijn, op mijn zestigste, met een pad.” ze zegt. “Een pad vol prachtige momenten, vreugdevolle momenten, verdrietige momenten, boze momenten, beangstigende momenten. Dat kan ik allemaal meenemen in deze rol.”
Het publiek ziet het duidelijk. Eén ding ziet het niet: de ongelooflijke inspanning die erin gaat zitten om het er allemaal, nou ja, moeiteloos uit te laten zien.
McGregor vergelijkt Ferri’s fysieke vastberadenheid met die van topsporters.
“Weet je hoe je ongelooflijke atleten ziet die op hun zestigste plotseling het Kanaal kunnen overzwemmen?” vraagt de choreograaf. “Het vergt zoveel training. Dat is Alessandra, de hoeveelheid werk die ze moet doen om het zo moeiteloos te maken is veel, veel meer dan op je lichaam kunnen vertrouwen als je jong bent.
Dit is nu ook de reden waarom Ferri zegt dat ze klaar is om verder te gaan. Het leven van een balletgezelschap, waar ze in 2025 mee begint, laat geen uren aan de bar toe.
“Ik heb veel energie”, zegt ze. ‘Maar ik zal het nodig hebben voor de dansers. Ik wil er echt voor ze zijn.”
Ferri was er niet altijd klaar voor. Jaren geleden, toen ze net met pensioen was, werd ze benaderd om een bedrijf te runnen. “Het was niet het juiste moment. Deze keer werd ik benaderd en ik ging (knipt met vingers). Ik wist toen dat ik er nog niet klaar voor was om mezelf 200% aan anderen te wijden. Nu wel.”
Maar toch, net als de Rolling Stones, zal Ferri niet definitief zeggen dat dit de laatste keer is dat we haar zien dansen. (Behalve Juliet — die rol ligt in het verleden.)
“Ik weet het niet, want het leven, zoals ik zeg, zit vol verrassingen,” zegt ze. “En soms — vaak — is het op een manier gelopen die ik niet had verwacht, weet je? Dus, wie weet?”