Finse jongeren leren desinformatie te herkennen
Finland wordt consequent gerangschikt als het meest mediageletterde land van Europa en de vaardigheden die nodig zijn om online hoaxes op te sporen staan op het schoolcurriculum, te midden van een hausse aan mis- en desinformatiecampagnes.
klasse = “cf”>
“Wie wist eerder wat een trol was?” vroeg lerares literatuur en Finse taal Saara Varmola aan haar 14- tot 15-jarige leerlingen, die allemaal prompt hun hand opstaken tijdens een les op een school in Helsinki in november.
“Wie heeft het materiaal geproduceerd waar je naar kijkt, wat produceer je zelf en of je een ethische verantwoordelijkheid hebt”, vertelt Varmola aan AFP, terwijl ze de kritische vragen opsomt die je moet stellen als je leeft in een mondiale informatieomgeving die steeds meer wordt gekenmerkt door misleidende informatie.
Door zijn burgers te leren hoe ze kritisch met media-inhoud om moeten gaan om hoaxes, mis- en desinformatie te ontmaskeren, en om hun eigen inhoud te produceren, wil Finland mediageletterdheid bevorderen als een burgervaardigheid.
Het Noordse land was een van de eersten in Europa die in 2013 een nationaal beleid voor mediageletterdheid uitstippelde.
Het nationale beleid, dat in 2019 werd bijgewerkt, zorgt ervoor dat mediageletterdheid wordt geïntegreerd in vakken in het hele onderwijs, van de vroege kinderjaren tot de bovenbouw van het voortgezet onderwijs.
klasse = “cf”>
Om de vaardigheden van volwassenen en ouderen te vergroten, bieden bibliotheken en NGO’s cursussen aan.
“Mediageletterdheid is essentieel voor het opbouwen van maatschappelijke veerkracht, en Finland besefte dit al heel vroeg”, vertelde Anders Adlercreutz, minister van Onderwijs, aan AFP.
“Aangezien traditionele media verantwoordelijk zijn voor steeds minder van de informatie die we ontvangen, is het vooral belangrijk om kritisch te kunnen evalueren wat je leest”, voegde hij eraan toe.
Finland wordt beschouwd als een voorloper en staat sinds de eerste publicatie in 2017 door het Bulgarian Open Society Institute elk jaar op de eerste plaats op de European Media Literacy Index.
De index vergelijkt de veerkracht van 41 landen tegen desinformatie op basis van indicatoren zoals de kwaliteit van het onderwijs, de mediavrijheid en het vertrouwen in de samenleving.
De buurlanden Denemarken, Noorwegen, Estland en Zweden stonden vorig jaar achter de toppositie van Finland.
Volgens Adlercreutz verklaart een gezamenlijke aanpak tussen vele sectoren mede het succes van Finland bij het bevorderen van mediageletterdheid onder zijn 5,5 miljoen inwoners.
“Het gaat niet alleen om de school, het zijn de media, de kranten, het bedrijfsleven, de bibliotheken, musea. Iedereen neemt deel aan dit werk”, zei hij.
Volgens Leo Pekkala, adjunct-directeur van het Finse Nationale Audiovisuele Instituut (KAVI) – een instelling die het mandaat heeft om het mediageletterdheidsbeleid van het land ten uitvoer te leggen – komt het ook neer op het vertrouwen van de Finnen in de maatschappelijke instellingen.
klasse = “cf”>
“Wij Finnen hebben nog steeds een zeer sterk vertrouwen in de strijdkrachten, het leger, de politie en de regering. We vertrouwen onze politici en we vertrouwen ook de media”, zei hij.
Toch: ‘Ik ben er niet zo zeker van dat we in deze kwestie al volledig op de proef zijn gesteld’, waarschuwde Adlercreutz.
Terwijl het onderwijs is geëvolueerd en aangepast aan de veranderende mediaomgeving en de komst van digitale technologieën, is het hoofddoel van het aanleren van kritisch denken blijven bestaan, merkte Pekkala op.
“Ons algemene doel is het bevorderen van het soort vaardigheden dat mensen in staat stelt kritisch te denken en te handelen en actieve leden van een democratische samenleving te zijn”, zei hij.
klasse = “cf”>
Een grote uitdaging is nu om al zijn burgers op de hoogte te houden van de snelle veranderingen in de digitale sfeer, ook voor de groeiende oudere bevolking van het land, die misschien nooit heeft geleerd hoe ze nepnieuws op internet kunnen detecteren.
